Enkele maanden geleden werd ik binnen één week tijd lid van twee verschillende groepen van ‘mensen van vroeger’. In de eerste werd ik betrokken door een nicht die ik nog nooit gezien heb, die enkele jaren geleden onze stamboom aangemaakt heeft op een genealogische website. Leuk hoor, maar ik ben blij dat ik het niet zelf hoef te doen. Toen onlangs de op een na laatste van de oudere generatie stierf, besloten de Nederlandse nichten en neven een whatsapp-groep aan te maken waarin we torie’s van vroeger, foto’s en feitjes over onze overleden vaders en moeders zouden kunnen delen. De stamboomnicht zou dan feitenkennis die ze in haar stamboomonderzoek te weten was gekomen, kunnen delen. Behalve de stamboomnicht hebben we ook de foto-neef die ons bombardeert met prachtige foto’s van begrafenissen en dergelijke. En de dj-neef die ons verrast op verjaardagen. Erg leuk allemaal dus. Maar… natuurlijk is de ‘maar’ in dit digitale tijdperk het beperkte geheugen van mijn telefoon. Achteraf bezien had het misschien liever een Facebookgroep moeten zijn geweest. Als ik ’s morgens mijn internet inschakel en ik hoor ’tik-tik-tik’, niet drie keer maar wel 34 keer achter elkaar, dan zucht ik maar eens en sla ik maar weer aan het deleten van de ‘goeie morgens’. En ik wens niemand een goeie morgen terug, anders krijg ik weer minstens 34 ‘dank-je-wels’. Verder wordt er niet veel gezegd, ontdekte ik lichtelijk teleurgesteld. Ik had half en half gehoopt op wat smeuïge tories.
Kort daarna ontdekte ik op Facebook een groep van mijn oude middelbare school, net opgericht door een klasgenoot van toen. Ik werd direct lid, want wat is leuker dan oude foto’s van jongens en meisjes met grote kof-broeken, kuifjes en afros; misschien kwam ik mezelf wel tegen. Geweldig leuk allemaal, die herinneringen. We hadden het bijvoorbeeld over een hele lieve leraar van toen. Iedereen haalde allerlei herinneringen op over de leraar en over de jongen die op zijn groene ‘jampie’ (dames yamaha) gewoon de man zijn les binnen was gereden. Maar ik miste mijn meest levendige herinnering: de goede man ontweek alle lidwoorden. Hij zei dus: ‘Sluisdom, kom voor bord’, of: ‘Zet boek op tafel’. Er is als ontgroeningsopdracht nog een karikatuur van hem gemaakt als een heel groot hoofd met een superklein lichaam, met daaronder de leuze: Weg met DE lidwoord. Maar in de Facebookgroep kwam er van alles boven drijven, behalve DE lidwoord. Daar mocht niet over gesproken worden, begreep ik. Net als de kleine en grote schandaaltjes binnen mijn familie-app. Alle overleden ouderen waren ‘heel lief’, en ‘hadden altijd voor anderen klaar gestaan’. Nonsens natuurlijk. Ik kom uit een familie van zeer goed gebekte mensen, en uit die bekjes kwamen vaak geen lieve dingen. Eigenlijk best jammer dat je over de onbeschofte, beschamende, hebzuchtige of oneerlijke zaken niets kunt zeggen. Hoeveel zin heeft het om, op je bijna-oude dag in het verleden van je familie of je schooltijd te gaan wroeten en over de echt spannende tories niet te kunnen praten? Ik bedoel bijvoorbeeld het verhaal van die ene leraar met zijn geamputeerde pink, die wij, als hij gefrustreerd uitriep: ‘Ik heb het al tien keer gezegd’, toebeten: ‘Nee meneer negen en een halve keer’. Of dat verhaal van iemand die buitenvrouw was van twee mannen tegelijk? Of dat van de mevrouw die kinderen kreeg met een Europese bootsman: elke twee jaar als hij Suriname aandeed werd er weer een kind verwekt. Het zou natuurlijk ook gewoon de buurman geweest kunnen zijn die ze wilde beschermen. Of dat van de dominee wiens vrouw overleed, en binnen de strikt aangehouden rouwperiode ’s nachts werd betrapt in het huis van zijn buitenvrouw (die daarna binnenvrouw werd weliswaar), en op grond daarvan uit zijn ambt werd gezet? Of dat verhaal over de wiskunde lerares die, als ze over de gangen van de school schreed, dat uitsluitend deed in kaarsrechte lijnen. Ik, even ‘dik’ als de bewuste lerares moest het oefenen, want ik moest haar uitbeelden op de bonte avond. Dat ging zo: ik moest steeds de hiel van de ene voet exact voor de tenen van de andere voet plaatsen (zonder om te vallen). Maar de reden die de jongens hadden bedacht over het waarom van de vreemde loopwijze durf zelfs ik niet te verhalen. De fijne weetjes van vele owruten tories zullen daarom generatie op generatie, worden meegenomen in het graf.
Renate Sluisdom